همه چیز درباره انواع لباس کار و ایمنی

تعاریف مختلف انواع لباس کار‌های ایمنی

لبــاس کار: لبــاس کار بــه عنــوان یکــی از وســایل اســتحفاظی فــردی مطــرح مــی باشــد و کلیــه کارکنـان بایـد بـا لبـاس کار مناسـب محـل کار در سـر کار حاضـر شـوند. لبـاس کار کارکنـان دارای خصوصیــات ذیــل بــوده و مطابــق مقــررات ذیــل در اختیــار کارکنــان قــرار مــی گیرنــد. معمــوًال لبــاس کار بــه عنــوان یــک پوشــش سراســری تنــه، دســت و پاهــا را در مقابــل شــرایط محیطــی حفاظـت مـی کنـد. سـاده تریـن شـکل لبـاس کار در دو فـرم ظاهـری بلـوز و شـلوار )دو تکـه( و نـوع یکسـره و از جنـس الیـاف طبیعـی و یـا درصـدی الیـاف طبیعـی و مصنوعـی و در مـواردی تمامـا از الیـاف شـیمیایی و صنعتـی تولیـد مـی شـود. بدیهـی اسـت هـر چـه الیـاف بـکار رفتـه شـده در پارچـه طبیعـی تـر باشـد، تبـادل حرارتـی آن آسـانتر اسـت.

البسـه اختصاصـی: در مشـاغل ویـژه و نیـز فصـول سـرد کـه از جملـه می‌تـوان لبـاس عایـق سـرما و رطوبــت مخصــوص ســردخانه، لبــاس نســوز مخصــوص کــوره و لبــاس ضــد حریــق از جنــس پارچــه هــای PVC را نــام بــرد. لبــاس حفاظتــی در برابــر گرمــا از الیــاف مخصوصــی بــا پوشــش آلومینیـوم کـه تـا %۹۰ اشـعه مـادون قرمـز را برگشـت مـی دهـد، سـاخته شـده و بـه منظـور کار در مجـاورت کـوره هـا و فرآیندهـای حرارتـی اسـتفاده مـی شـود.

پیـش بندهـای حفاظتـی: پیـش بنـد از جملـه تجهیـزات حفاظـت از بـدن مـی باشـد. جنـس پیـش بنـد بـا توجـه بـه شـرایط اسـتفاده از آن جنـس نایلونـی )پیشـگیری از ریـزش آب(، چرمـی )جهـت پیشـگیری از ریـزش پلیسـه جوشـکاری(، سـربی )جهـت حفاظـت در برابـر پرتو‌های رادیـو اکتیو(، پلـی وینیـل کلرایـد )جهـت حفاظـت از مـواد شـیمیایی( و.... انتخـاب مـی شـود.

در استفاده از پیش بند رعایت مقررات ایمنی زیر ضروری است:

• اسـتفاده کارگـران از هـر گونـه پیـش بنـد در مقابـل قطعـات دوار و متحـرک ماشـین آالت و همچنیـن در مجـاورت آنهـا ممنـوع مـی باشـد.
• چنانچــه در مقابــل و یــا در مجــاورت قطعــات دوار و متحــرک ماشــین‌ها اســتفاده از پیــش بنــد ضــروری باشــد، بایــد پیــش بندهــای مذکــور دو تکــه باشــد بطــوری کــه پاییــن تنــه از قسـمت باالتنـه مجـزا بـوده و بطـوری بسـته شـود کـه چنانچـه بطـور اتفاقـی قسـمتی از آن را ماشــین در حــال کار بگیــرد، فــورًا و بــه ســهولت بــاز شــده و خطــری متوجــه کارگــر نگــردد. پیــش بنــد مخصــوص کارگرانــی کــه در مقابــل شــعله و یــا آتشــ‌های بــدون حفــاظ کار مــی کننــد بایســتی تمــام ســینه را بپوشــاند و از جنســی تهیــه شــود کــه در برابــر آتــش کامــًا مقاومــت داشــته باشــند.
•  اسـتفاده کارگـران از هـر گونـه پیـش بنـد در مقابـل قطعـات دوار و متحـرک ماشـین آالت و همچنیـن در مجـاورت آنهـا ممنـوع مـی باشـد.
• چنانچــه در مقابــل و یــا در مجــاورت قطعــات دوار و متحــرک ماشــین‌ها اســتفاده از پیــش بنــد ضــروری باشــد، بایــد پیــش بندهــای مذکــور دو تکــه باشــد بطــوری کــه پاییــن تنــه از قسـمت باالتنـه مجـزا بـوده و بطـوری بسـته شـود کـه چنانچـه بطـور اتفاقـی قسـمتی از آن را ماشــین در حــال کار بگیــرد، فــورًا و بــه ســهولت بــاز شــده و خطــری متوجــه کارگــر نگــردد.
• پیــش بنــد مخصــوص کارگرانــی کــه در مقابــل شــعله و یــا آتشــ‌های بــدون حفــاظ کار مــی کننــد بایســتی تمــام ســینه را بپوشــاند و از جنســی تهیــه شــود کــه در برابــر آتــش کامــًا مقاومــت داشــته باشــند.
• پیــش بنــد کارگرانــی کــه بــا مایعــات خورنــده مثــل اســید‌ها و مــواد قلیایــی ســوزاننده کار مـی کننـد بایسـتی از السـتیک طبیعـی یـا مصنوعـی و یـا از مـواد دیگـری تهیـه شـود کـه در مقابـل ایـن مایعـات مقـاوم بـوده و تمـام سـینه را بپوشـاند.
• لباسهایـی بـا قابلیـت دیـد بـاال )Clothing Visibility High): ایـن گونـه لبـاس هـا بـه منظـور پیشـگیری از حـوادث ناشـی از ضربـه و برخـورد و بـه صـورت ژاکـت، بلـوز شـلوار بـا توجـه بـه نـوع محـل کاربـرد، بـه رنـگ هـای بـراق و از جنـس هـای مختلـف سـاخته شـده و امـکان رویـت فـرد را در شـرایط مختلـف آب و هوایـی و سـاعات مختلـف شـبانه روز فراهـم مـی کننـد. در انتخــاب ایــن لباســ‌ها عــاوه بــر ارزیابــی ریســک هــای ضربــه و برخــورد، الزم اســت مــواردی نظیـر شـرایط کاری گـرم یـا سـرد، وضعیـت هـوا )آفتـاب، مـه، بـاران، بـرف و... ( و روشـنایی نیـز مـورد توجـه قـرار گیـرد.
• راننــدگان لیفتــراک و جرثقیــل، کارگــران حاشــیه جــاده و خطــوط لولــه و نیــز کارکنانــی کــه مسـئول واکنـش در شـرایط اضطـراری هسـتند، از جملـه کسـانی هسـتند کـه بـه این لباسـ‌ها نیـاز دارنـد.

اهمیت و ضرورت پاکیزگی لباس کار

لبــاس هایــی کــه مــا می‌پوشــیم و روش هایــی کــه در پاکیــزه کــردن آنهــا بــه کار می‌بریــم نقـش بسـزایی در کوتاهـی عمـر مـا بـازی می‌کننـد. در ایـاالت متحـده از رنگهایـی کـه در آنهـا بنزیدیـن بـه کار رفتـه اسـتفاده نمی‌شـود. ایـن مـاده بـه راحتـی توسـط پوسـت جـذب میشـود و بسـیار سـرطان زاسـت. بیشـتر پوشـاکی کـه مـا اکنـون اسـتفاده می‌کنیـم وارداتـی هسـتند و در بیشـتر آنهـا از ایـن مـاده خطرنـاک اسـتفاده شـده اسـت. 

•  ترکیبــات کتــان و آهــن: ایــن مــواد بــا مــواد مصنوعــی گندزدایــی میشــوند بخــاری کــه از ایـن گندزدایـی خـارج میشـود باعـث ایجـاد حساسـیت، آسـم، سـرفه، خسـتگی و بـی قـراری و جـوش صـورت میشـود. بهتریـن راه ایـن اسـت کـه از پوشـاکی خریـداری کـرد کـه از مـواد طبیعـی کتـان در سـاخت آن اسـتفاده شـده باشـد.
• در روش هـای سـنتی شسـتن لبـاس از یـک ترکیـب شـیمیایی بـه نـام perchloroethyleneبـرای از بیـن بـردن لکهـا اسـتفاده میشـد. پـس مانـده شـیمیایی ایـن محلـول بـرای انسـان مثـل زهـر خطرنـاک اسـت. در حقیقـت بعضـی از مـردم واکنـش ایـن محلـول را بـه صورتهـای مختلــف از جملــه ســر گیجــه، ســردرد، درد ســینوس هــا و کوتــاه شــدن تنفــس تجربــه کردهانــد. ایــن محلــول در حیوانــات باعــث ایجــاد ســرطان میشــود. ســعی کنیــد قبــل از اینکـه پوشـاک خـود را در کمـد قـرار داده و یـا آنهـا را مـورد اسـتفاده قـرار دهیـد بـه مـدت ۲۴ سـاعت خـارج از منـزل آنهـا را آویـزان کنیـد. یکـی دیگـر از روش هـا اسـتفاده از شـوینده هـای غیـر شـیمیایی بـرای شستشـوی لبـاس هاسـت.
• روش هـای شستشـوی لبـاس هـا بدون ریسـک نیسـتند. اسـتفاده از پـاک‌کننده‌های حاوی کلــر و ســفید کننــده و استنشــاق آنهــا باعــث صدمــه زدن بــه دســتگاه تنفســی میشــود. روش دیگـر اسـتفاده از پـاک کننـده هایـی مثـل جـوش شـیرین و سـفید کـردن پوشـاک بـا فـراورده هـای جـوش شـیرین و سـفیدکننده هـای بـدون کلـر اسـت. وقتـی کـه پارچـ‌های را بـا جـوش شـیرین چنـگ می‌زنیـد نـه تنهـا خـود لبـاس پاکیـزه میشـود بلکـه محیـط اطـراف نیـز از آلودگـی در امـان می‌مانـد.
• جلــوی بیــد زدگــی لبــاس را بگیریــد: وجــود حشــراتی مثــل بیــد در لبــاس هــا باعــث ایجــاد ناخرسـندی در همـه میشـود. بـرای ایـن کار هرگـز از نفتالیـن اسـتفاده نکنیـد. ایـن مـاده حــاوی ترکیبــات بنــزن اســت کــه خــود عامــل ســرطان اســت. بــه جــای آن از مــواد طبیعــی اسـتفاده کنیـد: چـوب سـدر یـا سـنبل هنـدی خشـک و اسـطوخودوس، گل همیشـه بهـار و پونـه کـه بـه راحتـی در مغـازه هـای عطـاری یـا فـت میشـوند. راه دیگـر گذاشـتن لباسـ‌ها در جایـی خلـوت و در بسـته اسـت.

نکات ایمنی در زمان استفاده از لباس کار

• هنـگام کار بایـد از لبـاس کار مناسـب اسـتفاده شـود، لبـاس کار بایـد سـالم و بـدون پارگـی باشــد چــرا کــه ممکــن اســت قســمت هــای پــاره لبــاس بــه ماشــینی کــه در حــال حرکــت و دوران اسـت گیـر کـرده و خطراتـی بـو جـود آیـد.
• از بسـتن دسـتمال گـردن، شـال، کـروات، سـاعت، انگشـتر و غیـره بایـد خـوداری شـود زیـرا ممکـن اسـت در اثـر یـک بـی احتیاطـی منجـر بـه بـروز حادثـه شـود.
• بهتـر اسـت از لبـاس کاری اسـتفاده شـود کـه یکسـره بـوده و تمـام دکمـه هـای آن بسـته باشـد.
• لبـاس کار نبایـد گشـاد باشـد مخصوصـا قسـمت هـای سـر آسـتین ودامـن آن؛ روپـوش کار نبایـد بـه میزانـی تنـگ باشـد کـه اعضـای بـدن هنـگام کار بـا اشـکال مواجـه شـوند.
• آستین‌ها را نباید به طرف باالا برگرداند و یا لوله کرد.

مشخصات و کاربرد انواع لباس‌های کار

از جملـه عوامـل تهدیـد کننـده در محیـط کار کـه مـی تـوان بـا اسـتفاده از لبـاس کار از فـرد در مقابـل آنهـا محافظـت کـرد شـامل مـوارد زیـر اسـت:

• مواجعه با گرما
• مواجعه با سرما
• پاشش مواد مذاب
• برخورد اجسام و فشار
• اجسام نوک تیز و برنده
• مواد شیمیایی خطرناک
• مواد رادیو اکتیو

لباسهــای مــورد اســتفاده در محیطهــای کاری دارای طیــف وســیعی اســت، از لباسهــای کامــا رســمی کــه بــه منظــور هماهنگــی اســتفاده میشــود تــا لباسهــای کامــا عملیاتــی کــه انجــام کار بــدون آنهــا کامــا غیــر ممکــن اســت ایــن لباسهــا از لحــاظ ســاختار شــامل مــوارد زیـر اسـت:

• جلیقه
• روپوش
• ژاکت
• لباس دو تکه
• کاور
• تیشرت
• لباس یکسره
• پیش بند جوشکاری
• پیشبند
• آستین حفاظتی

دستورالعمل HSE لباس کار ایمن و استاندارد

لبـاس هـای کار مـی تواننـد بـرای منظورهـای مختلفـی اسـتفاده شـوند و مشـخصات و کاربـرد انـواع لبـاس هـای کار می‌توانـد متفـاوت باشـد. مـوارد زیـر نمونههایـی از کاربردهـای لبـاس در محیطهــای کاری اســت.

نمونه کاربرد لباس‌های کار

• یونیفــرم: ایــن لباسهــا بــه منظــور مشــخص شــدن گروههــای کاری مشــخص ماننــد یونیفرمهــای نظامــی، اداری و... تهیــه و اســتفاده میشــوند.
• لباسهــای نســوز: ایــن لباسهــا و پیشبندهــا بــرای قــرار گرفتــن در معــرض حرارتهــای بـاال اسـتفاده میشـوند ماننـد لباسهـای آلومینیومـی بـرای کار در کنـار کـوره مـواد مـذاب و یــا فعالیتهــای آتشنشــانی و...
• لباسهــای ضــد حریــق: ایــن لباسهــا بیشــتر در عملیاتهــای آتشنشــانی کاربــرد دارد و بــا نــام لبــاس عملیاتــی نیــز شــناخته میشــود. مقاومــت ایــن لباسهــا در برابــر دمــا کمتــر از لباسهــای آلومینیومــی اســت امــا محدودیــت حرکــت در ایــن لباسهــا بســیار کمتــر از لباسهــای آلومینیومــی اســت.
• لباسهــای عایــق بــرق: ایــن لباسهــا بــرای کارهایــی کــه فــرد در آنهــا بــا بــرق در ارتبــاط اســت اســتفاده میشــود
• لباسهـای محافـظ در برابـر پاشـش مـواد مـذاب: ایـن لباسهـا بـرای کارهایـی کـه در آنهـا بـه می‌ـزان کـم تولیـد شـراره‌های مـواد مـذاب میشـود ماننـد فرایندهـای جوشـکاری، بـرش و... اسـتفاده میشـود
• لباسهــای محافــظ در برابــر مــواد شــیمیایی: ایــن البســه و پیشبندهــا بــرای کار بــا مــواد شـیمیایی از قبیـل حاللهـا، مـواد خورنـده، اسـید‌ها، قلیاهـا و... اسـتفاده میشـوند ایـن لباسهــا تنــوع زیــادی دارنــد و معمــوال بــه طــور اختصاصــی بــرای کار بــا مــواد شــیمیایی مشــخص اســتفاده میشــوند.
• لباسهــای محافــظ در برابــر صدمــات مکانیکــی: ایــن لباسهــا از الیــاف مخصــوص بــه منظــور کاهــش اثــرات صدمــات مکانیکــی از قبیــل ضربــه، ســایش، بردگــی و... اســتفاده میشــوند ایــن لباسهــا می‌توانــد از لباسکارهــای معمولــی تــا جلیقههــای ضــد گلولــه تنــوع داشــته باشــد.
• لباسهــای گــرم کننــده: ایــن لباسهــا بــرای کارکنانــی کــه مجبورنــد در محیطهــای بــاز و ســرد فعالیــت کننــد اســتفاده میشــود